Zaawansowane technologie znajdują coraz szersze zastosowanie we wszystkich segmentach współczesnej gospodarki – od sfery usług do przedsiębiorstw produkcyjnych. Ich wdrożenie powoduje jednak głęboko idące zmiany w podmiotach gospodarczych, które w znacznym stopniu i zakresie dotyczą również sfery kadrowej. Wykorzystanie określonych technologii decyduje o rodzaju zadań, które muszą realizować pracownicy, co z kolei pociąga za sobą konieczność zatrudnienia ludzi o odpowiednich kwalifikacjach i pożądanych predyspozycjach (szerzej: kompetencjach).
Pracownicy zajmujący się obsługą zaawansowanych technologii zaliczani są do kategorii pracowników wiedzy, profesjonalistów, „białych kołnierzyków” oraz inżynierów i charakteryzują się specyficznymi rolami zawodowymi. Ich wiedza ma charakter ezoteryczny, oparty na teorii naukowej, wynikający nie tylko z formalnego wykształcenia, ale również z ciągłego doskonalenia, dokształcania w trakcie wykonywania zawodu oraz udziału w nieformalnych grupach wymiany i upowszechniania wiedzy oraz umiejętności. Jednocześnie pracownicy ci powinni cechować się ponadprzeciętną kreatywnością, samodzielnością działania oraz odwagą w rozwijaniu i wdrażaniu do praktyki innowacyjnych rozwiązań wynikających z posiadanej i rozwijanej wiedzy fachowej.
Na podstawie rozważań literaturowych zaproponowano model 10 ogólnych (uniwersalnych) kompetencji pracowników wiedzy obsługujących zaawansowane technologie we współczesnych przedsiębiorstwach. Zaliczono do nich:
-
Odpowiedni poziom posiadanej wiedzy fachowej pozwalający na sprawną i skuteczną obsługę zaawansowanych technologii.
-
Kreatywność i odwagę we wprowadzaniu innowacyjnych rozwiązań, w tym samodzielność i odpowiedzialność za podejmowane działania.
-
Dążenie do zdobywania i rozwijania wiedzy fachowej, w tym opartej na teorii naukowej.
-
Łączenie umiejętności technicznych z menedżerskimi.
-
Umiejętność współpracy z ekspertami technicznymi .
-
Umiejętność pracy w zespole i rozwijania stosunków wertykalnych.
-
Skłonność do dzielenia się wiedzą z innymi pracownikami.
-
Wysoką kulturę zawodową i umiejętność właściwej organizacji pracy.
-
Posiadanie zaufania współpracowników oraz kierownictwa i właścicieli przedsiębiorstwa.
-
„Indywidualny heroizm” – ponadprzeciętne poświęcanie się dla realizowanych projektów.
Oprócz przedstawionych powyżej, uniwersalnych wymagań dla pracowników wiedzy obsługujących zaawansowane technologie należy jeszcze uwzględnić kompetencje specyficzne:
-
dla konkretnej organizacji, uwzględniające potrzeby przedsiębiorstwa, a także jego specyficznej kultury, modelu biznesu i strategii,
-
dla konkretnego obszaru organizacji i konkretnej technologii, zwracające uwagę na zróżnicowanie kompetencji w zależności od konkretnych działań podejmowanych przez pracowników.
Wykorzystanie nowych technologii w przedsiębiorstwie prowadzi do konieczności posiadania pracowników, którzy są w stanie ją we właściwy sposób obsługiwać. W przeciwnym razie dochodzi do poważnych zaburzeń. Przedsiębiorstwa już istniejące zatrudniają pracowników o predyspozycjach i wykształceniu wystarczającym do realizowania powierzonych im zadań w aktualnej sytuacji firmy. Po zmianie technologii ta sytuacja ulega zachwianiu. W zależności od wielkości zaburzeń powodowanych przez nowe, wdrażane technologie występują różne problemy związane z zasobami ludzkimi organizacji. Najczęstszymi, pojawiającymi się w takiej sytuacji konsekwencjami są:
-
problemy z naborem nowej kadry o odpowiednich kwalifikacjach,
-
konieczność przeprowadzenia szkoleń wybranych pracowników,
-
przymus zwolnienia niektórych pracowników,
-
wzrost niektórych kosztów stałych np. płac i kosztów zmiennych np. szkoleń, zwiększonej liczby braków, itp.,
-
okresowe zmniejszenie wydajności.
Model ten przedstawiony jest w następujących publikacjach:
- Kozłowski R., Matejun M., Problemy obsługi zaawansowanych technologii w przedsiębiorstwie informatycznym – studium przypadku, [w:] Lachiewicz S., Matejun M. (red.), Współczesne koncepcje zarządzania produkcją, jakością i logistyką, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2010, s. 213-237 [Pobierz publikację].