Model uniwersalnych kompetencji pracowników wiedzy


Zaawansowane technologie znajdują coraz szersze zastosowanie we wszystkich segmentach współczesnej gospodarki – od sfery usług do przedsiębiorstw produkcyjnych. Ich wdrożenie powoduje jednak głęboko idące zmiany w podmiotach gospodarczych, które w znacznym stopniu i zakresie dotyczą również sfery kadrowej. Wykorzystanie określonych technologii decyduje o rodzaju zadań, które muszą realizować pracownicy, co z kolei pociąga za sobą konieczność zatrudnienia ludzi o odpowiednich kwalifikacjach i pożądanych predyspozycjach (szerzej: kompetencjach).

Pracownicy zajmujący się obsługą zaawansowanych technologii zaliczani są do kategorii pracowników wiedzy, profesjonalistów, „białych kołnierzyków” oraz inżynierów i charakteryzują się specyficznymi rolami zawodowymi. Ich wiedza ma charakter ezoteryczny, oparty na teorii naukowej, wynikający nie tylko z formalnego wykształcenia, ale również z ciągłego doskonalenia, dokształcania w trakcie wykonywania zawodu oraz udziału w nieformalnych grupach wymiany i upowszechniania wiedzy oraz umiejętności. Jednocześnie pracownicy ci powinni cechować się ponadprzeciętną kreatywnością, samodzielnością działania oraz odwagą w rozwijaniu i wdrażaniu do praktyki innowacyjnych rozwiązań wynikających z posiadanej i rozwijanej wiedzy fachowej.

Na podstawie rozważań literaturowych zaproponowano model 10 ogólnych (uniwersalnych) kompetencji pracowników wiedzy obsługujących zaawansowane technologie we współczesnych przedsiębiorstwach. Zaliczono do nich:

  1. Odpowiedni poziom posiadanej wiedzy fachowej pozwalający na sprawną i skuteczną obsługę zaawansowanych technologii.

  2. Kreatywność i odwagę we wprowadzaniu innowacyjnych rozwiązań, w tym samodzielność i odpowiedzialność za podejmowane działania.

  3. Dążenie do zdobywania i rozwijania wiedzy fachowej, w tym opartej na teorii naukowej.

  4. Łączenie umiejętności technicznych z menedżerskimi.

  5. Umiejętność współpracy z ekspertami technicznymi .

  6. Umiejętność pracy w zespole i rozwijania stosunków wertykalnych.

  7. Skłonność do dzielenia się wiedzą z innymi pracownikami.

  8. Wysoką kulturę zawodową i umiejętność właściwej organizacji pracy.

  9. Posiadanie zaufania współpracowników oraz kierownictwa i właścicieli przedsiębiorstwa.

  10. „Indywidualny heroizm” – ponadprzeciętne poświęcanie się dla realizowanych projektów.

Oprócz przedstawionych powyżej, uniwersalnych wymagań dla pracowników wiedzy obsługujących zaawansowane technologie należy jeszcze uwzględnić kompetencje specyficzne:

  • dla konkretnej organizacji, uwzględniające potrzeby przedsiębiorstwa, a także jego specyficznej kultury, modelu biznesu i strategii,

  • dla konkretnego obszaru organizacji i konkretnej technologii, zwracające uwagę na zróżnicowanie kompetencji w zależności od konkretnych działań podejmowanych przez pracowników.

Wykorzystanie nowych technologii w przedsiębiorstwie prowadzi do konieczności posiadania pracowników, którzy są w stanie ją we właściwy sposób obsługiwać. W przeciwnym razie dochodzi do poważnych zaburzeń. Przedsiębiorstwa już istniejące zatrudniają pracowników o predyspozycjach i wykształceniu wystarczającym do realizowania powierzonych im zadań w aktualnej sytuacji firmy. Po zmianie technologii ta sytuacja ulega zachwianiu. W zależności od wielkości zaburzeń powodowanych przez nowe, wdrażane technologie występują różne problemy związane z zasobami ludzkimi organizacji. Najczęstszymi, pojawiającymi się w takiej sytuacji konsekwencjami są:

  • problemy z naborem nowej kadry o odpowiednich kwalifikacjach,

  • konieczność przeprowadzenia szkoleń wybranych pracowników,

  • przymus zwolnienia niektórych pracowników,

  • wzrost niektórych kosztów stałych np. płac i kosztów zmiennych np. szkoleń, zwiększonej liczby braków, itp.,

  • okresowe zmniejszenie wydajności.

Model ten przedstawiony jest w następujących publikacjach:

  1. Kozłowski R., Matejun M., Problemy obsługi zaawansowanych technologii w przedsiębiorstwie informatycznym – studium przypadku, [w:] Lachiewicz S., Matejun M. (red.), Współczesne koncepcje zarządzania produkcją, jakością i logistyką, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2010, s. 213-237 [Pobierz publikację].